گاز مایع | LPG
ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی گاز مایع LPG
گاز مایع (LPG، Liquefied Petroleum Gas) ترکیبی از هیدروکربنهای سبک، عمدتاً پروپان (C3H8) و بوتان (C4H10)، با مقادیر کمی از پروپیلن و بوتیلن است. این گاز در فشار و دمای مناسب به حالت مایع تبدیل میشود. ویژگیهای کلیدی آن عبارتند از:
۱. دمای جوانهزنی (Flash Point):
دمای جوانهزنی LPG به دلیل ترکیب پروپان و بوتان معمولاً بین -۱۰۴ درجه سانتیگراد (برای پروپان) تا -۶۰ درجه سانتیگراد (برای بوتان) است. این ویژگی نشاندهنده اشتعالپذیری بالای آن است و نیاز به احتیاط در ذخیرهسازی و استفاده دارد.
۲. نقطه جوش (Boiling Point):
نقطه جوش پروپان حدود -۴۲ درجه سانتیگراد و بوتان حدود -۰.۵ درجه سانتیگراد است. تحت فشار ۸ تا ۱۳ اتمسفر، LPG به مایع تبدیل میشود که حمل و نقل و ذخیرهسازی آن را آسان میکند.
۳. قابلیت حلالیت:
LPG به دلیل ساختار هیدروکربنی غیرقطبی، در حلالهای غیرقطبی مانند بنزین و روغنها حل میشود، اما در آب حلالیت بسیار کمی دارد. این ویژگی آن را برای کاربردهای صنعتی و تمیزکاری مناسب میکند.
۴. مقاومت در برابر اکسیداسیون:
LPG به دلیل فقدان پیوندهای دوگانه یا گروههای فعال شیمیایی، مقاومت بالایی در برابر اکسیداسیون دارد. این ویژگی باعث پایداری طولانیمدت در مخازن ذخیرهسازی، بهویژه در محیطهای با اکسیژن بالا، میشود.
۵. چگالی و ارزش حرارتی:
چگالی LPG در حالت مایع بین ۰.۵ تا ۰.۵۸ کیلوگرم بر لیتر است (کمتر از بنزین). ارزش حرارتی آن حدود ۴۶.۱ مگاژول بر کیلوگرم است که بالاتر از بنزین (۴۳.۵ مگاژول بر کیلوگرم) بوده و نشاندهنده بازدهی انرژی بالای آن است.
نکات ایمنی:
– تهویه مناسب: از LPG در محیطهای با تهویه خوب استفاده کنید، زیرا سنگینتر از هوا بوده و در نقاط پایین تجمع مییابد، که میتواند خطر انفجار یا خفگی ایجاد کند.
– تجهیزات حفاظتی: از دستکش و عینک ایمنی هنگام کار با مخازن استفاده کنید.
– دوری از شعله: به دلیل اشتعالپذیری بالا، از استفاده نزدیک به منابع جرقه یا شعله خودداری کنید.
– ذخیرهسازی: مخازن را در محیط خنک، خشک و دور از منابع حرارتی با رنگآمیزی منعکسکننده (سفید یا آلومینیومی) نگهداری کنید.
روش استفاده:
– برای مصارف خانگی، سیلندرها را به اجاق یا بخاری با اتصالات استاندارد وصل کنید و نشتی را با کف صابون بررسی کنید.
– در خودروها، از سیستمهای تبدیل استاندارد و نازلهای مخصوص سوختگیری استفاده کنید.
– برای کاربردهای صنعتی، مخازن بزرگ با شیرهای اطمینان و سیستمهای قطع خودکار نصب شوند.
۳. حفظ بهداشت کاربران:
– در صورت استنشاق، فرد را به هوای آزاد منتقل کنید و در صورت لزوم به پزشک مراجعه کنید.
– در صورت تماس با پوست در حالت مایع، محل را با آب گرم بشویید، زیرا ممکن است باعث سرمازدگی شود.
– برای تشخیص نشتی، از ترکیبات گوگرددار (مرکاپتان) استفاده میشود که بوی تند ایجاد میکند.
مقایسه با محصولات مشابه
LPG با سایر سوختها و حلالها مانند بنزین، گازوئیل، CNG و حلالهای نفتی (مانند حلال ۴۰۰) مقایسه میشود:
۱. در مقایسه با بنزین:
– مزایا: آلایندگی کمتر (کاهش ۵۲% ذرات معلق و ۲۱% NOx)، ارزش حرارتی بالاتر، و هزینه کمتر در برخی مناطق.
– معایب: چگالی انرژی حجمی کمتر (۲۶ مگاژول بر لیتر در مقابل ۳۴ مگاژول بر لیتر بنزین)، نیاز به مخازن تحت فشار.
۲. در مقایسه با CNG:
– مزایا: ارزش حرارتی ۳-۴ برابر بیشتر، حملونقل آسانتر بهصورت مایع، و قدرت و شتاب بهتر در خودروها.
– معایب: زیرساختهای سوختگیری کمتر در برخی کشورها، و قیمت بالاتر در صورت عدم یارانه.
۳. در مقایسه با حلال ۴۰۰:
– مزایا: کاربرد گستردهتر بهعنوان سوخت و پیشران، و آلایندگی کمتر در مقایسه با حلالهای نفتی سنگین.
– معایب: حلال ۴۰۰ برای تمیزکاری و رقیقسازی تخصصیتر است، در حالی که LPG بیشتر برای انرژی و گرمایش استفاده میشود.
نتایج آزمایشها و تجارب کاربران
نتایج آزمایشها:
– آزمایشهای پالایشگاهی نشان میدهد LPG با گوگرد بسیار کم (۰.۰۰۶%)، سوختی پاکتر از بنزین و گازوئیل است.
– تستهای خودروهای LPGسوز در اروپا نشاندهنده کاهش ۴۰-۶۰% انتشار CO و SO2 و افزایش عمر موتور به دلیل عدم شستشوی روغن دیواره سیلندر است.
– در کاربردهای خانگی، LPG با عدد اکتان بالا (RON=105) بازدهی حرارتی بهتری نسبت به سوختهای مایع سنتی دارد.
تجارب کاربران:
– کاربران خانگی در هند و ایران گزارش دادهاند که LPG برای پختوپز سریعتر و اقتصادیتر از زغال یا نفت سفید است.
– رانندگان خودروهای LPGسوز در ترکیه و ایتالیا از کاهش هزینه سوخت و عملکرد روان موتور رضایت دارند، اما به کمبود جایگاههای سوختگیری در برخی مناطق اشاره کردهاند.
– در صنایع کوچک، استفاده از سیلندرهای ۵۰ کیلویی به دلیل قابلیت حمل و نصب آسان مورد استقبال قرار گرفته است.
نتیجهگیری
گاز مایع (LPG) به دلیل ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی منحصربهفرد، از جمله ارزش حرارتی بالا، آلایندگی کم، و قابلیت حمل آسان، یک سوخت و ماده صنعتی چندمنظوره است. کاربردهای گسترده آن در گرمایش، خودرو، و صنایع شیمیایی، همراه با ایمنی بالا در صورت رعایت استانداردها، آن را به گزینهای جذاب در مقایسه با بنزین، CNG، و حلالهای نفتی مانند حلال ۴۰۰ تبدیل کرده است. برای خرید و استفاده، توجه به استانداردها، شرایط ذخیرهسازی، و انتخاب تأمینکنندگان معتبر ضروری است. جهت خرید گاز مایع با شرکت پتروپالایش میرداماد صفه تماس حاصل فرمائید.